Enemy (2014)

[Chiras365]

Σκηνοθεσία: Denis Villeneuve / Σενάριο: Javier Gullon - Βασισμένο στο The Double του Jose Saramago
Πρωταγωνιστούν: Jake Gyllenhaal, Melanie Laurent, Sarah Gadon, Isabella Rossellini
Μουσική: Daniel Bensi, Saunder Jurriaans / Φωτογραφία: Nicolas Bolduc
Μοντάζ: Matthew Hannam

Σημείωση: Έχω πάρει την απόφαση να παρουσιάσω την ταινία με όλες τις λεπτομέρειες που έχουν σχέση με την υπόθεσή της, γι'αυτό και συνιστώ όλους όσους δεν την έχουν παρακολουθήσει, να μην συνεχίσουν την ανάγνωση.

- ''Το χάος είναι μια τάξη που ακόμα
δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.'' -

Το παραπάνω γνωμικό που δανείζεται η ταινία από το βιβλίο του Jose Saramago, The Double, είναι και το εισαγωγικό πλάνο της ταινίας που άμεσα εισάγει τον θεατή στην εικόνα μίας εγκυμονούσας γυναίκας και την ηδονοβλεπτικά σκηνοθετημένη αρχική σκηνή, του χαρακτήρα του Jake Gyllenhaal σε μία συναγωγή ανδρών όπου παρακολουθούν την σεξουαλική αυτοικανοποίηση μιας γυναίκας. Η μυστηριακή ατμόσφαιρα και πράξη ανεβάζει την ένταση της επιθυμίας των ανδρών που το προδίδουν οι εκφράσεις τους, ενω στο τέλος λαμβάνει χώρα η παρουσίαση μίας αράχνης και η ποδοπάτησή της από την γυναίκα.

- '' Control, its all about control. Every dictatorship has one obsession. That's it. '' -

Η αμέσως επόμενη αφηγηματική ακολουθία μας βρισκει στην δουλειά του πρωταγωνιστή ο οποίος διδάσκει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο. Η μετέπειτα στιβαρή ματιά στην ζωή του χαρακτήρα μας δίνει να καταλάβουμε πως πρόκειται για έναν άνθρωπο που ζει μία μονότονη ζωή, διαμένει σε ένα όχι ιδανικό χώρο και βρίσκεται σε μία προβληματική σχέση με μία γυναίκα (Melanie Laurent) όπου ο κώδικας επικοινωνίας τους είναι η σεξουαλική πράξη και μόνο. Η παρακίνηση από έναν συνάδελφό του να δει μία ταινία είναι και η απαρχή της υπόθεσης του Enemy. Ο Adam είναι πεπεισμένος πως μέσα στην ταινία έχει δει έναν ηθοποιό που είναι ακριβώς ίδιος με τον εαυτό του. Έπειτα από έρευνά και την επίσκεψή του στο πρακτορείο ταλέντων του ''σωσία'' του, όπου κι ο επιστάτης τον αναγνώρισε άμεσα, ο Adam παραλαμβάνει ένα σημαντικό πακέτο για τον ηθοποιό Anthony όπου αναγράφεται η οικία και το τηλέφωνό του. Η απόπειρα επαφής είναι αναπόφευχτη και αυτή γίνεται με την Helen, την σύζυγο του ηθοποιού Anthony (Sarah Gadon).

Από το σημείο κι αυτό κι έπειτα, η εστίαση αλλάζει σημείο αναφοράς και μετατίθεται στον ηθοποιό Anthony όπου το τηλεφώνημα του Adam δημιουργεί αναστάτωση στην εγκυμονούσα γυναίκα του. Ο τρόπος με τον οποίο εκφέρεται και αντιδρά μαρτυρά το τραυματικό παρελθόν και την απάτη του συζύγου της. Έπειτα από την συμφωνία των δύο ανδρών να συναντηθούν, η γυναίκα του Anthony παίρνει την πρωτοβουλία να συναντήσει τον Adam στην δουλειά του. Εκεί πέρα, βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν άνθρωπο που μοιάζει απόλυτα με τον σύζυγό της και δείχνει πως δεν την γνωρίζει με αποτέλεσμα την σφοδρή αναστάτωσή της. Η διαχείριση της κατάστασης εκ μέρους της απέναντι στον Anthony είναι σημαντική, καθώς η ανησυχία της έγκειται προς την δική του πλευρά και το γεγονός πως αυτή η εξέλιξη κρύβει μία προβληματική πτυχή του χαρακτήρα του, παρά στην πιθανοτητα ύπαρξης ενώς σωσία.

Η συνέχεια της ταινίας φέρνει αντιμέτωπους τους δύο άνδρες και την προφανή αντίθεση των δύο χαρακτήρων. Από τον ατιμέλητο, απλό και προβληματικό στην άμεση επικοινωνία Adam έως τον αλαζόνα, επιδεικτικό και καλοφτιαγμένο Anthony. Η συνάντηση προκαλεί ένταση και πανικό και στους δύο και από την επίσκεψη του Adam στην μητέρα του έως και την μετέπειτα συνάντηση των δύο, οδηγούμαστε σε μία κλιμακούμενη τελική ευθεία που ανεβάζει τους τόνους δραματουργικά και ψυχολογικά στους ίδιους τους χαρακτήρες, με την προφανή διπολικότητα του ζητήματος να διαχειρίζεται αριστοτεχνικά από το όραμα του Villeneuve, την καλλιτεχνική διεύθυνση και τον καταπληκτικό Jake Gyllenhaal.

Με ένα τέλος όπου χαρακτηρίζεται από πολλούς ως ένα από τα τρομακτικότερα όλων των εποχών και την ξεκάθαρη, για μένα, διεκπεραίωση της ιστορίας, ο Denis Villeneuve δημιουργεί έναν ευφυή γρίφο, μερικώς βασισμένο στο βιβλίο του Jose Saramago, όπου προτάσσει σε μία τρομακτική κλίμακα την εσωτερική πάλη ενός χαρακτήρα έναντι του ίδιου του του εαυτού, του κακού προσώπου του εαυτού του και την αδυσώπητη προσπάθεια να τον αποβάλλει από μέσα του. Μέσα από τους χαρακτηριστικούς συμβολισμούς, την εμμονικότητα του ανθρώπου αλλά και την ειρωνρία που διαφαίνεται στον κύκλο της ιστορίας, ο Villeneuve και η αποδεδειγμένη του μούσα, ο Jake Gyllenhaal, κάνουν μία βουτιά στα άδυτα του υποσυνειδήτου και τυχαίνει να έχουν για εξοπλισμό μία καταπληκτική καλλιτεχνική ομάδα και την κατάλληλη αντιμετώπιση.

Επιτέθηκαν την ανθρωπότητα γιγάντιες αράχνες? Έχει ο Jake Gyllenhaal σωσία? Είναι δύο ή ένας? Μιλάμε για επιστημονική φαντασία? Είναι το Enemy το είδος της ταινίας που αφήνει το έδαφος για διαφορετική ερμηνεία, ανάλογα το κριτήριο του καθενός?

Όχι, όχι, όχι, κι.. όχι είναι οι απαντήσεις μου στα παραπάνω ερωτήματα.

Αρχίζοντας την ανάγνωση των συμβολισμών, της ανάλυσης και της τελικής ετυμηγορίας, οφείλω να τονίσω πως δική μου γνώμη είναι πως το Enemy δεν είναι ανοιχτό προς πολλαπλή μετάφραση. Υπάρχει συγκεκριμένη εξήγηση πάνω στον γρίφο που δημιουργεί η ταινία και κατά συνέπεια στην ίδια την ταινία κι όλα ξεκινούν από το ότι ο χαρακτήρας του Jake Gyllenhaal είναι ένας και μοναδικός, χωρίς να υπάρχει κανένας σωσίας ή αδερφός.

Τα ακριβή λόγια του χαρακτήρα του Jake Gyllenhaal στην πρώτη αφηγηματική ακολουθία της ταινίας, στην αίθουσα του πανεπιστημίου, είναι τα εξύς:

Control, its all about control. Every dictatorship has one obsession. That's it.

It's important to remember this. This is a pattern, that repeats itself throught history

It was Hegel who said that all the world's greatest events happened twice and then Karl Marx added the first time it was a tragedy, the second time it was a farse.

Βλέπουμε πως κάθε λέξη εκ των παραπάνω είναι υψίστης σημασίας για την κατανόηση της ταινίας. Τα συνεχή πανοραμικά πλάνα του Τορόντο και το οπτικό τρικ του παραλληλισμού των καλωδίων της πόλης με ιστούς αράχνης, όπως και τα artstreet στους τοίχους με τους ακροδεξιούς χαιρετισμούς, τονίζοντας την δικτατορία την οποία νιώθει ο πρωταγωνιστής μας και τον ιστό της αράχνης στον οποίο είναι μπλεγμένος, αυτός της εγκυμονούσας γυναίκας του, είναι το βασικό στοιχείο της προσπάθειας χαρτογράφησης της ψυχολογίας του.

Τα χαρακτηριστικά tricks του Villeneuve συνεχίζονται κατά όλο το μήκος του φιλμ, ακόμη κι όταν βρισκόμαστε στο video club από όπου ο χαρακτήρας μας νοικιάζει μια ταινία. Το πλάνο όπου μας δείχνει χαρακτηριστικά μία αφίσα, είναι πολύ απλά το πόστερ του ''Attack of the 50 Foot Woman''. Κατά την επίσκεψη στην μητέρα του και την εκμυστήρευσή του για το τι συμβαίνει, η ίδια αποκαλύπτει πολλές σημαντικές λεπτομέρειες, όπως την προτίμηση του για τα βατόμουρα (ένα χαρακτηριστικό που καταλογιζόταν στον ηθοποιό Anthony κι όχι τον ίδιο), το γεγονός πως έχει μία ευυηπόληπτη δουλειά και πως έχει σταματήσει τις ανοησίες με το να είναι ηθοποιός τρίτου ραφιού, μία γυναίκα που δεν μπορεί καλά καλά να την κρατήσει (λόγω των απιστιών του), ενώ είναι φανερή η δυσαρέσκεια και ο θυμός του πρωταγωνιστή από το αυταρχικό ύφος της μητέρας του. Αμέσως επόμενο πλάνο είναι μία τεράστια αράχνη πάνω από την πόλη του Τορόντο.

Η απουσία του ηθοποιού Anthony από την ηθοποιία είναι 6 μηνών, σύμφωνα με τον επιστάτη του πρακτορείου ταλέντων, όπως ακριβώς 6 μήνες είναι έγκυος και η γυναίκα του. Η απόφαση της συζύγου του να επισκεφτεί τον Adam στην δουλειά σε συνάρτηση με την συμπεριφορά 'ξένου' που δέχθηκε εκεί, είναι κατά την άποψή μου και η στιγμή που η ίδια συνειδητοποιεί το μέγεθος του προβλήματος του άνδρα της και αποφασίζει να πάει με τα νερά αυτού ώστε να τον βοηθήσει όσο μπορεί.

Μία ημέρα πριν την πρώτη ''συνάντηση'' των δύο σωσίων στο ξενοδοχείο, ο Adam βλέπει ένα όνειρο όπου διασχίζει έναν διάδρομο μαζί με μία γυμνή γυναίκα που έχει την όψη αράχνης. Την επομένη, στον διάδρομο του ξενοδοχείου του αποσπά χαρακτηριστικά την προσοχή μία εξεζητημένα ντυμένη γυναίκα, κάτι που προδίδει τον ασταμάτητο σεξουαλικό του ειρμό.

Έχοντας κατά νου αυτόν τον ειρμό όπου αναπτύσσεται από την κλιμακούμενη αίσθηση παγίδευσης του πρωταγωνιστικού χαρακτήρα από το σοβαρό πρόβλημα δέσμευσής του, όπως και το γεγονός πως μεγάλο μέρος της ταινίας λαμβάνει χώρα στο μυαλό ή/και υποσυνείδητό του, είναι συνετό πως η αφηγηματική ακολουθία στην οποία ο ηθοποιός Anthony ακολουθεί την κοπέλα του Adam (Melanie Laurent) (που ξέρει που δουλευεί? απο που την βρήκε?) , είναι δημιουργία της φαντασίας του. Με το τέλος της ενότητας αυτής, η κάμερα πηγαίνει στον ηθοποιό Anthony στο σπίτι του, ημικοιμισμένο σε μία καρέκλα και με την γυναίκα του δίπλα, κάτι που δυναμώνει το παραπάνω επιχείρημα.

Η προσπάθεια αποβολής του ηθοποιού Anthony από μέσα του, με τα αρνητικά χαρακτηριστικά εκείνα που τον ακολουθούν (αλαζονία, απιστία, ... ακόμη και τα βατόμουρα), αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά στο υποσυνείδητο του Adam όταν και στην δεύτερή τους ΄΄συνάντηση΄΄, ο Anthony τον ρωτάει εάν έχει κάνει σεξ με την γυναίκα του. Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός πως ο Adam δεν μπορούσε να απαντήσει με ένα απλό ''όχι'', καθώς κάτι τέτοιο δεν είναι αλήθεια, μιας και στην πραγματικότητα μιλάμε για το ίδιο άτομο. Πολύ απλά, οι συναντήσεις των σωσίων στην πραγματικότητα λαμβάνουν χώρα μέσα στο μυαλό του πρωταγωνιστή. Η ανταλλαγή ταιριών λοιπόν είναι η τελική λύση, καθώς έτσι ο Adam θα επιστρέψει στην γυναίκα του, ενώ ο Anthony και το παρουσιαστικό του θα οδηγηθεί εκεί όπου πραγματικά αρμόζει, σε μία εξωσυζυγική σχέση με την ερωμένη του.

Το ψυχολογικό και συνάμα διανοητικό πρόβλημα που προφανέστατα έχει ο πρωταγωνιστής μας, αλλά και η ειλικρινής προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες του, τον οδηγούν σε συμπεριφορές που ενδυναμώνουν την κατάστασή στην οποία βρίσκεται. Εξ'ού και η αδυναμία να αναγνωρίσει τον επιστάτη στο διαμέρισμά του, όπου κι αυτός ήταν παρών στο δωμάτιο με την σεξουαλική τελετή στην αρχή της ταινίας, όπως και η προσπέραση του διαμερίσματός του, απόρροια του γεγονότος πως στο μυαλό του ο Adam δεν θα γνώριζε που βρισκόταν, όπως και η αντίδρασή του στον ψίθυρο της γυναίκας του:

''Πως ήταν η δουλειά στο σχολείο?''

... που ξεγυμνώνει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται και αποδεικνύει πως η ίδια γνωρίζει και συμπάσχει με το πρόβλημά του. Με την παράλληλη σμίξη του Adam με την γυναίκα του και του Anthony με την ερωμένη του, αυτό που μένει είναι η τελική εξόντωση των δύο τελευταίων, κάτι που επιτυγχάνεται με το αυτοκινητιστικό δυστύχημα που λαμβάνει χώρα στο μυαλό του πρωταγωνιστή και καταλήγει με τον παραλληλισμό του σπασμένου τζαμιού, πάλι, με ιστό αράχνης.

Η επόμενη μέρα ξεκινάει με την είδηση στο ραδιόφωνο για ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μόνο που αυτό συμβαίνει υπό την ακοή του Adam και μόνο, του αναξιόπιστου αφηγητή της ταινίας, που αμέσως χαμηλώνει τον ήχο. Είναι δυνατόν ακόμη κι αυτή η εξυπηρετική για τον ίδιο είδηση να ήταν προιόν της φαντασίας του? Στην συνέχεια, στην προσοχή του υποπέπτει το δέμα το οποίο είχε λάβει από το πρακτορείο ταλέντων. Όπως αποδεικνύεται, ένα νέο κλειδί, ένα από τα νέα κλειδιά που μοιράστηκαν για το δωμάτιο με τις σεξουαλικές τελετές όπως τον ενημέρωσε ο επιστάτης, είναι διαθέσιμο για τον ίδιο.

It's important to remember this. This is a pattern, that repeats itself throught history

... the first time it was a tragedy, the second time it was a farse.

Είναι ένα μοτίβο που απαναλαμβάνεται. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ο πειρασμός στα μάτια του Jake Gyllenhaal είναι και ο θρίαμβος του σεναρίου. Στην πρώτη στιγμή που του δίνεται η ευκαιρία, ο Adam είναι έτοιμος να ξαναπέσει στην αδυναμία του, στην απιστία. Η πρώτη του αντίδραση είναι να πει ψέμματα στην γυναίκα του πως έχει κάτι σημαντικό να κάνει το βράδυ. Εκείνη την στιγμή, αυτό για το οποίο μας ετοίμαζε όλη η ταινία, βρίσκεται εκεί. Η αράχνη αντιπροσωπεύει την γυναίκα, όπως την βλέπει ο βασικός μας χαρακτήρας. Αντιπροσωπεύει τον φόβο της δέσμευσης, τον φόβο ενός άνδρα που ήταν άπιστος στο παρελθόν τουλάχιστον μία φορά και θα γίνει σύντομα πατέρας. Όπως επίσης είναι γνωστό, κατά το ζευγάρωμα, η θηλυκή αράχνη σκοτώνει την αρσενική. Από την πρώτη σκηνή, με την εικόνα της εγκυμονούσας του γυναίκας και την μετέπειτα ποδοπάτηση της μικρής αράχνης, η οποία παραλληλίζεται με την αγέννητή του κόρη. Στην συνέχεια η μεγάλη αράχνη που έχει την πόλη του Τορόντο υπό την κατοχή της, παραλληλίζεται με το πρόσωπο της μητέρας του που προφανέστατα τον έχει επηρεάσει σε συναισθηματικό και σεξουαλικό επίπεδο. Και στο τέλος, η μεγάλη αράχνη στο μέγεθος ενός δωματίου, που ούτε επιτίθεται, ούτε επιδεικνύει την δύναμή της. Αντιθέτως, στέκεται αμυντικά προς τον τοίχο και είναι η γυναίκα του που έχει καταλάβει και πάλι το ψεμα του άνδρα της και φοβάται μην την ποδοπατήσει.. ο ίδιος!

Η αναγνώριση της κατάστασης είναι εμφανής στο πρόσωπο του που αντί τρόμου ή φόβου, επιδεικνύει ένα σαρδόνιο μειδίαμα. Είναι η στιγμή της διαύγειας για τον ίδιο. Την πρώτη φορά ήταν τραγωδία. Την δεύτερη, μία φάρσα.

Το Enemy κι ο τίτλος του καταφέρνουν να φέρουν στο προσκήνιο με μία αξιοζήλευτη κινηματογραφική κλιμάκωση το γεγονός πως μεγαλύτερος μας εχθρός είναι ο ίδιος μας ο εαυτός, οι επιθυμίες και οι φόβοι μας. Το αστείρευτης έμπνευσης δίδυμο των Denis Villeneuve και Jake Gyllenhaal έρχονται συγχρόνως με το Prisoners (TIFF2013) και παραθέτουν μία ταινία τόσο ιδιαίτερης αισθητικής, πνιγμένης στην καταπληκτική μουσική των Daniel Bensi και Saunder Jurriaans και την τρομακτική φωτογραφία του Toronto από τον Nicolas Bolduc που ευθύνεται για το έταιρο κομψοτέχνημα του Rebelle, που πολύ δύσκολα θα λείπει από την λίστα με τις αγαπημένες μου ταινίες για το 2014. Μπορεί να είναι δύσκολο, μπορεί να μην είναι mainstream, μπορεί να είναι εξεζητημένο, μπορεί τα τελευταία δευτερόλεπτα να αυτοαναιρούν, νοηματικά, την προηγούμενη μιάμιση ώρα, είναι όμως η φωνή του Villeneuve που κάνει και ελπίζω να συνεχίσει να κάνει την διαφορά στο παγκόσμιο σινεμά του σήμερα.

[GEORGE77]

Χίλια μπράβο Chiras για το εξαιρετικό και πληρέστατο(!!) review.
Θα συμφωνήσω με την εξήγηση που δίνεις,θεωρώ ότι είναι η μοναδική και είναι και αυτή που διάβασα σε άλλες κριτικές στο ίντερνετ.
Μου άρεσε πολύ όπως είχα πει η ατμόσφαιρα της ταινίας και ο Gyllenhaal.Αχτύπητο το δίδυμο με το σκηνοθέτη..
Για μένα θα ήθελα να επιμείνουμε παραπάνω στις συμπεριφορές των δύο ως προς τον χαρακτήρα αλλά και η μικρή διάρκεια της ταινίας δείχνει ότι δεν ήθελε ίσως ο σκηνοθέτης να ασχοληθεί περαιτέρω.

Είναι δυσνόητη όντως αλλά έχουμε δει και άλλες του είδους.Τι να πεις και για τον Λιντς...
Σίγουρα από τις καλύτερες ταινίες που παρακολούθησα φέτος!!

[Chiras365]

Ευχαριστώ George. Κι εγώ το ίδιο πιστεύω για την πρόθεση του Villeneuve σε συνάρτηση με τον χρόνο της ταινίας. Η πρώτη θέαση με τη μέτριας ποιότητας βίντεο δεν ήταν αρκετή για να πιάσω μερικούς συμβολισμούς, είχα όμως πολύ καλή ιδέα περί τίνος ήθελε να κάνει ο Villeneuve. Για να είμαι ειλικρινής, ούτε με την 1080p έκδοση είμαι ευχαριστημένος, θέλω να την δώ στον κινηματογράφο. Πότε θα έρθει? Ας πάρει κάποιος την ευθύνη να απαντήσει σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα , 2 μήνες σχεδόν μετά την αρχική ημερομηνία διαμονής.

Θα ήθελα να ακούσω την γνώμη κι αυτών που η ταινία δεν τους άρεσε. Σεβαστές όλες οι γνώμες!

[Bitonic]

Chiras365 φοβερό το review σου, ψάξε το επαγγελματικά αδερφέ, το έχεις !

Στα της ταινίας, εμένα να πω την αλήθεια όταν είδα την ταινία, δεν μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση γιατί είχα χαθεί λίγο μέσα και με άφησε στο τέλος με πολλές απορίες. Πίστευα και εγώ ότι είναι το ίδιο πρόσωπο, αλλά με τους συμβολισμούς δεν κατάλαβα ακριβώς τι ήθελε να πει. Βλέποντας και ένα video για interpretation της ταινίας αλλά και το συγκεκριμένο review, ξεκαθαρίζονται αρκετά πράγματα για τους συμβολισμούς και με έχει βάλει στο τρυπάκι να τη δω για 2η φορά υπό άλλο πρίσμα .

Στα + η ατμόσφαιρα μου άρεσε πολύ καθώς και ο Villeneuve ταίριαζε πολύ γιατί τον έχω συνδέσει πολύ με το weird thing.

[ATHENA1971]

Το enemy το παρακολούθησα πριν από 2 μήνες περίπου. Τότε δεν μου άρεσε, με ενόχλησε. Με ενόχλησε που δεν μπορούσα να καταλάβω τί συμβαίνει, που δεν μπορούσα να βάλω ένα χαρακτηρισμό στον έναν ή στον άλλον. Με ενοχλούσε που, τελικά, δεν ήταν ξεκάθαροι σε καμία σχέση τους. Το τέλος δεν με τρόμαξε, αμέσως κατάλαβα ότι ήταν στο μυαλό του, αλλά το θέμα είναι ότι συμπαθούσα περισσότερο τον καθηγητή (φυσικά) αλλά ο τρόπος που συμπεριφερόταν στη γυναίκα του (τελικά) με νευρίαζε.
Όταν παρακολούθησα κι εγώ ένα βίντεο με την επεξήγηση, θύμωσα λίγο. Ναι, ναι..... άπιστος άντρας, φοβάται τη δέσμευση, μπλα, μπλα....... Ω, ναι....
Θα ήθελα να διαβάσω το βιβλίο αλλά έκανα το λάθος να δω πρώτα την ταινία, οπότε πάει αυτό. Θα ήθελα να δω ποια είναι η πρόθεση του συγγραφέα καταρχήν και μετά την απόδοση του σκηνοθέτη. Ίσως, τότε, να μη χρειαζόταν να ανατρέχω σε βίντεο και κριτικές κινηματογράφου για να δω μία-μία τις σκηνές και το συμβολισμό τους.
Έχουμε να κάνουμε με έναν άπιστο άντρα, λοιπόν.... Με θύμωσε που έδειξε αυτή την ιστορία, γυναίκες αράχνες που παγιδεύουν τους άντρες στον ιστό τους οι οποίες αφού ζευγαρώσουν μετά τους σκοτώνουν. Μία γυναίκα έγκυος (το θαύμα της ζωής .... μπα, όχι για τους καναδούς...) κλαίει και οδύρεται γιατί χάνει τον άντρα που αγαπάει, αλλά..... αυτός δεν βλέπει τίποτα. Όχι, αυτός τρέμει τις φοβίες του. Ίσως και να είναι και διπολικός.
Δεν ξέρω αν βγάζουν νόημα αυτά που λέω, είναι οι σκέψεις μου. Είμαι πολύ μικρή για να κρίνω έναν αληθινό καλλιτέχνη, γιατί αυτό είναι ο Βιλνέβ, τελικά. Και αυτό που ήθελε, το κατάφερε.

[Boyd Crowder]

Θα ήθελα να διαβάσω το βιβλίο αλλά έκανα το λάθος να δω πρώτα την ταινία, οπότε πάει αυτό. Θα ήθελα να δω ποια είναι η πρόθεση του συγγραφέα καταρχήν και μετά την απόδοση του σκηνοθέτη.

Διάβασέ το αφού ενδιαφέρεσαι τόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές, όχι μόνο "μπακαλίστικα" στην πλοκή.

[ATHENA1971]

Διάβασέ το αφού ενδιαφέρεσαι τόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές, όχι μόνο "μπακαλίστικα" στην πλοκή.

Τι εννοείς με το "μπακαλίστικα στην πλοκή"; Μου την είπες; Γιατί;;;;
Εννοούσα ότι έχω χάσει το ενδιαφέρον μου να το διαβάσω, όταν ξεκινώ ένα βιβλίο, θέλω να είναι μία ανακάλυψη, όχι διατριβή στην ταινία. Προτιμώ να βλέπω την ταινία μετά το βιβλίο και όχι το ανάποδο.

[Boyd Crowder]

Τι εννοείς με το "μπακαλίστικα στην πλοκή"; Μου την είπες; Γιατί;;;;
Εννοούσα ότι έχω χάσει το ενδιαφέρον μου να το διαβάσω, όταν ξεκινώ ένα βιβλίο, θέλω να είναι μία ανακάλυψη, όχι διατριβή στην ταινία. Προτιμώ να βλέπω την ταινία μετά το βιβλίο και όχι το ανάποδο.

Δε "σου την είπα". Οι διαφορές ανάμεσα στην ταινία και στο βιβλίο είναι υπαρκτές λέω και δεν είναι μόνο τυπικές, πχ το όνομα του ήρωα, που είναι Alfonso, αλλά και ουσιαστικές, συμβάλλουν σε μια αρκετά αξιόλογη εμπειρία που δεν αντιστοιχεί σε απόλυτο βαθμό με το story ούτε με το ύφος της ταινίας.

[ATHENA1971]

Εγώ κατάλαβα ότι η δική μου ανάγνωση, ήταν "μπακαλίστικη".
Ευχαριστώ για την απάντηση, τώρα το σκέφτομαι πιο θετικά το βιβλίο.

[Dr. Iceman Georges]

Chir, μία ταινία-σπουδή στην εμμονή άξιζε ένα εμμονικό review,

Το σενάριο του Enemy εκκινεί από το βιβλίο του Σαραμάγκου, εμπνέεται από την ατμόσφαιρά του, αλλά ως εκεί. Ο ήρωας του Βιλνέβ εγκαταλείπει την ερωμένη του, προκειμένου να επιστρέψει στη συζυγό του. Απλό στη σύλληψη, πολύ σύνθετο στην εκτέλεση. Η ταινία είναι καλή αφορμή για το κοινό, ώστε να αναζητήσει το μυθιστόρημα, αλλά η σύγκριση είναι περιττή. Περιέργως πως, φέτος στην Αθήνα είδα και ένα θεατρικό πάνω στον Άνθρωπο-Αντίγραφο, που είχε μία τρίτη εξέλιξη στην ιστορία ... Στο σημείο αυτό, ένα παράπονο. Η αγγλική μετάφραση του βιβλίου πάσχει ήδη από τον τίτλο της. Η ελληνική μετάφραση (Άνθρωπος-Αντίγραφο) είναι σχεδόν ταυτόσημη του αυθεντικού τίτλου, για να μην πω ότι η ελληνική μετάφραση του βιβλίου είναι πολύ πιστότερη γενικώς ... Για το τέλος, ο ίδιος ο Βιλνέβ ...

N: Well, the results certainly speak for themselves, and I think exploration is definitely the name of the game here, because this film plays around…


DV: You said “exploration” and I jumped on that word, saying that exactly about exploration, and it suddenly occurred to me that it’s like – it’s so rich, and so deciding and visceral and vital to go in that place from time to time, because in order to stay alive and to evolve, you need to take risk. And Enemy for me was a fantastic experience. I learned so much doing it, and Enemy allowed me to do Prisoners as well. I would never have been able to do Prisoners without Enemy.


N: Nice. What’s the old saying? “Stasis is death”? It seems like you guys definitely have that momentum. And this film I really enjoyed – it plays around a lot with issues of identity and sort of notions of domesticity and how they relate to happiness. I feel like we get a sort of fractal view of two halves of one man, and his relationship to infidelity and intimacy. So I was wondering if you could speak a little bit to that-are these meant to be two halves of the same whole, or sort of an example of the two extreme polar opposites of how we view identity and intimacy?



DV: I think the thing that you are talking about the main tension of the film, which is are we witnessing an extraordinary event of someone seeing another [of] himself, or is it a man starting to go berserk, and having a double identity? Are they two, or just one? And the movie becomes constructed on that tension, like the book. Is he spying on another [of] himself, or is he spying [on] himself? It’s like my version of the equation 1+1=1. We tried our best to build the movie so both are possible. Create the kind of feeling of vertigo from an intellectual point of view. We are always unsure if you are in reality or in the subconscious level of mind of the character. The story’s very simple – it’s the story of a man leaving his mistress to go back to his wife. And it’s the most simple story on Earth, but it’s told in a very complicated way. Because it’s seen from his subconscious point of view. And I loved that idea so much, and for me it was such a big pleasure to do that.


N: It’s a real joy to watch, too, because you’re constantly on edge, because you’re never quite sure what you’re seeing, from whose perspective – you know. I really enjoy that it keeps you guess and keeps you sort of hooked in. Like you said, at the core there is this very elemental through-line, but the way in which it is deployed is quite ingenious.



DV: It’s based on the book [The Double by Jose Saramago], and we tried to be – it’s not a faithful adaptation of the book. It’s different from the book. We tried to be faithful to the idea that is in the book, so the movie is different from the book.


N: I’d imagine that the ending is a little bit different. [laughs]



DV: Yes. In the book, it’s a different way to express the idea of cycles; the idea of repetition. But it’s a different way to express it, but there is a similar ending, but not with the same images.


N: Nice. I also wanted to talk to you about the film’s visual aesthetic, because the film’s color palette is immediately noticeable-it’s this sinister blend of blacks and golds, yellows and greens. It’s occasionally pierced by these swaths of blue and red, and it sort of plays into this pervasive sense of anxiety that is roiling under the surface of the film. How did you arrive at this visual aesthetic?


DV: The thing is that it’s based on the book, because when I read the book, it was this feeling of claustrophobia; paranoid environment, and it felt that this story was set in South America, so this was a kind of brown-ish, smudgy feeling to the light, like I remember when I was in Bangkok or South America. It was like the sun coming out from the clouds. There was a yellowish feeling, and I brought back images from the Middle East where I was in a sand storm, and I had that – the city of Amman was under this big yellow cloud, and it felt so claustrophobic and so, that kind of nausea feeling that I felt in the book, it was the best way to express it. In some strange ways, I mean, the book is set in the ’80s, and for some strange reason that is tough to explain, but the ’80s for me are yellow. That is the color of the ’80s, and that is from the Reagan era. I don’t know why, but it’s really a color that is there, and maybe it’s linked with a kind of melancholia, and the different states of the main character, and it’s something that I felt that it was totalitarian. I mean, the palette color of Enemy will be that kind of yellowish feeling. We made a lot of tests in order to achieve that kind of look, and I worked with a strong production designer for this movie. It was really, really precise, and I’m very happy with the result. And so-the will to go very dark, a lot of darkness.

I wanted to film the sexuality, and I wanted the audiences to guess the bodies in the muddy light, you know, to have that kind of murk, mud feeling, that the corpse, that we were just guessing the corpse, and the bodies in the darkness. I don’t want to go very – to feel intimacy without being too much of erotic. The sexuality would be more approached from an intimate point of view, without too much trying to eroticize too much those moments, because I wanted it to feel like big differences. So there was something about, it was very – I really had a lot of fun with the cinematographer on that shoot.


N: Obviously a production like this is not the most joyful subject matter, but what was your favorite moment, either on or off screen during the production?



DV: Oh, there are so – I mean, it’s a movie that is starting about a bit of depression, but at the same time, it’s done in a very playful way. It’s done with a lot of smiles. We had a lot of fun doing that film. I mean, a lot! It was a small, thin crew, in studio – very often we were in the studio, we were just like a bunch of friends doing the movie together, and it was like, I had a lot of strong memories coming out of this shoot, and nice ones, especially linked with Jake. I think it was – it’s just the pleasure was coming from freedom, and exploration, and the fact that very often, I felt that it was a dance between Jake, the cinematographer, and I, just trying to be very present with what was happening, and really to improvise, and to go in one direction then another. But there was something very alive on that set. But a specific moment? I must say that when I did the last shot of this shoot, I was very excited, because I was willing to do that shot since I had the idea when I was writing the screenplay. I was dreaming so much, I was so excited. I felt so lucky to have the chance at once in my life to do that, so that must have been-that last shot was very, very exciting to do.